Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Dược phẩm Việt Nam, 30% trong số khoảng 1.000 doanh nghiệp dược phẩm đang hoạt động trong nước có nguồn vốn nước ngoài. Nhập khẩu chiếm hơn 50% thị trường dược phẩm tính theo giá trị, trong khi chỉ hơn 1/5 thuốc sản xuất trong nước do các công ty nước ngoài sản xuất.
Là một thị trường tiềm năng, cạnh tranh trong thị trường dược phẩm ngày càng gay gắt. Song việc hợp tác giữa các công ty nước ngoài và công ty trong nước ngày càng gia tăng, do đó hai bên có thể tận dụng những lợi thế của nhau để cùng phát triển.
Dược phẩm – Ngành dựa trên nghiên cứu
Thị trường dược phẩm trong nước của Việt Nam sẽ chứng kiến sự gia tăng các nguồn vốn đầu tư từ các nhà đầu tư nước ngoài, dưới hình thức ưu đãi đầu tư từ Chính phủ. Thị trường đang trong quá trình tự do hóa, với việc Chính phủ nâng giới hạn 49% tỷ lệ sở hữu nước ngoài đối với các công ty dược phẩm trong nước.
Những cải cách đang diễn ra làm tăng sức hấp dẫn của thị trường dược phẩm trong nước và gần đây đã dẫn đến sự bùng nổ các thương vụ mua bán
và sáp nhập nội địa với các công ty dược đa quốc gia:
* Vào tháng 7 năm 2016, Taisho Pharmaceuticals Holdings, một công ty con của Taisho Holdings có trụ sở tại Nhật Bản đã mua 24,5% cổ phần của Dược Hậu Giang, điều này cho thấy sự chuyển hướng kết hợp với các nhà sản xuất thuốc trong nước vào chiến lược thị trường của công ty tại Việt Nam.
* Vào tháng 8 năm 2016, Abbott Laboratories đã mua lại Glomed Pharmaceutical, nhà sản xuất dược phẩm hàng đầu Việt Nam và vươn mình vào top 10 công ty dược phẩm nội địa hàng đầu trong nước.
* Vào tháng 9 năm 2016, CFR International (Chile), một bộ phận của Abbott Laboratories, đã tăng tỷ lệ sở hữu tại Domesco lên 51,7%.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành sản xuất thuốc trong nước cũng ngày càng lớn. Việt Nam sẽ tiếp tục thu hút đầu tư của các nhà sản xuất thuốc đa quốc gia, củng cố tiềm năng tăng trưởng dài hạn của mình.
Triển vọng kinh doanh dược phẩm trong nước vẫn khả quan và sẽ được thúc đẩy bởi sự kết hợp của một số động lực quan trọng, chẳng hạn như chất lượng chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng, dân số đông, việc mở rộng Chương trình Bảo hiểm Y tế Xã hội và tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.
Công cuộc cải cách đang diễn ra đã làm tăng sức hấp dẫn của thị trường dược phẩm trong nước.
* Tháng 7 năm 2020, AstraZeneca Việt Nam ký Biên bản ghi nhớ với Công ty Cổ phần Phytopharma Quốc gia 2 (Phytopharma) về việc phân phối các sản phẩm dược phẩm của mình tại thị trường Việt Nam, cụ thể là tại Thành phố Hồ Chí Minh.
* Abbott đã có mặt tại Việt Nam hơn 20 năm và có chuyên môn trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, bao gồm dinh dưỡng, dược phẩm, chẩn đoán và thiết bị y tế.
* Bayer hiện là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu tại Việt Nam với sự hiện diện trên toàn quốc, bao gồm các thành phố trọng điểm như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ và Đà Nẵng. Công ty cung cấp dòng sản phẩm bao gồm các lĩnh vực như bệnh truyền nhiễm, tim mạch, thuốc chống đông máu, ung thư và chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ.
* Sanofi vào Việt Nam cách đây 50 năm. Việt Nam là thị trường lớn thứ ba của công ty, sau Ấn Độ và Indonesia. Cuối năm 2015, Sanofi khánh thành nhà máy thứ ba trị giá 75 triệu USD tại Khu Công nghệ cao Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2016, Sanofi Việt Nam công bố nắm giữ 4% thị phần dược phẩm tại Việt Na
* Vào tháng 8 năm 2017, Merck đã công bố kế hoạch phát triển các sản phẩm dược phẩm trong nước tại Việt Nam với mục tiêu tăng cường sự hiện diện của mình trong lĩnh vực dược phẩm trong nước.
Hợp tác với các công ty trong nước là một phần không thể thiếu để thâm nhập thị trường dược phẩm Việt Nam. Các nhà đầu tư nước ngoài không chỉ mua cổ phần của các doanh nghiệp dược trong nước mà còn đang thành lập các nhà máy sản xuất tại Việt Nam. Không chỉ vậy họ còn cố gắng hợp tác với các nhà sản xuất thuốc trong nước để tận dụng mạng lưới phân phối rộng lớn của các công ty nội địa.
Vào tháng 9 năm 2016, Sanofi đã ký thỏa thuận với Vinapharm để mở rộng quan hệ đối tác chiến lược. Vào tháng 8 năm 2017, Merck đã công bố kế hoạch phát triển các sản phẩm dược phẩm trong nước tại Việt Nam với mục tiêu tăng cường sự hiện diện của mình trong lĩnh vực dược phẩm tại thị trường Việt Nam.
Sự hỗ trợ của Chính phủ Việt Nam đối với ngành dược trong nước sẽ vẫn được duy trì. Nằm trong chiến lược năm 2020, Chính phủ Việt Nam dự định đáp ứng 80% nhu cầu dược phẩm trong nước thông qua các nhà sản xuất thuốc nội địa. Đề xuất này đang có tác động lớn đến thị trường vắc xin, khi cả nước hiện đã sản xuất được 11 trong số 12 loại vắc xin nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.
Chính phủ đang tiếp tục hướng tới việc tự tài trợ cho chương trình vắc xin của Việt Nam bằng cách giảm sự phụ thuộc vào tài trợ quốc tế. Mục đích là có thể sản xuất vắc xin đại trà trong nước thông qua các khoản đầu tư của Chính phủ vào cơ sở hạ tầng và công nghệ sản xuất.
Ngoài ra, tiềm năng kinh tế của ngành dược sẽ khuyến khích Chính phủ tiếp tục hỗ trợ ngành công nghiệp trong nước. Trong khu vực Đông Nam Á, tiềm năng xuất khẩu dược phẩm rất đáng kể, đặc biệt với việc Hiệp hội Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Đông Nam Á (AEC) đề xuất thúc đẩy thương mại các sản phẩm chăm sóc sức khỏe.
Mặc dù những nỗ lực của Chính phủ được kỳ vọng sẽ cải thiện được cơ sở sản xuất của Việt Nam, nhưng phần lớn sản xuất trong nước sẽ vẫn tập trung vào thuốc gốc giá rẻ do năng lực công nghệ hạn chế. Sẽ còn lâu nữa Việt Nam mới có thể tự cung tự cấp về nguồn cung dược phẩm. Với 160 nhà máy đạt tiêu chuẩn Thực hành sản xuất tốt (GPM) của WHO, sản lượng thuốc trong nước mới đáp ứng được 45% nhu cầu, còn lại phải nhập khẩu.
Thị trường thuốc gốc (generic)
Mặc dù có các công ty dược nội địa sản xuất thuốc để tiêu thụ trong nước, nhưng Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên liệu thô (90% là nhập khẩu). Thị trường dược phẩm ở Việt Nam chủ yếu được thúc đẩy bởi thuốc gốc và các công ty dược phẩm trong nước chủ yếu sản xuất thuốc gốc.
Thị trường thuốc gốc ở Việt Nam rất cạnh tranh. Để tồn tại và thu hút nhiều khách hàng hơn, các công ty sử dụng các chiến thuật quảng cáo và tạo sự khác biệt bằng cách phát triển các loại thuốc mới.
/Nguồn: Fitch Solutions/
/Lược dịch và hiệu đính: Hương Bùi (Babuki)/
