Dựa trên số liệu đấu thầu thuốc của Cục Quản lý Dược Việt Nam và nhận định của các công ty dược niêm yết, cho thấy tổng doanh thu của ngành dược phẩm Việt Nam năm 2021 giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên chúng tôi ước tính chi tiêu y tế trong nước sẽ trở lại mức bình thường trong năm 2022 cùng với nhu cầu đầu tư xây dựng nhà máy dược, nâng cấp nhà máy dược đạt chuẩn GMP ngày càng tăng cao.
Điểm nhấn của ngành trong năm 2021
.png)
• Doanh thu dược phẩm giảm sút do giãn cách xã hội kéo dài trong đợt bùng dịch thứ 3 và thứ 4 tại Việt Nam. Dựa trên số liệu đấu thầu thuốc của Cục Quản lý Dược Việt Nam và nhận định của các công ty dược niêm yết, cho thấy tổng doanh thu của ngành dược phẩm Việt Nam năm 2021 giảm 6% so với cùng kỳ, trong đó doanh thu từ các cửa hàng thuốc bán lẻ chỉ tăng +2% so với cùng kỳ và doanh thu tại kênh bệnh viện giảm -14% so với cùng kỳ. Việc áp dụng giãn cách xã hội nghiêm ngặt tại các tỉnh thành, đặc biệt là khu vực miền Nam, đã gây ra sự gián đoạn trong hoạt động cung ứng và phân phối của các công ty dược phẩm. Trong khi đó, nhiều bệnh viện bị buộc phải chuyển đổi thành trung tâm điều trị Covid, khiến doanh thu đấu thầu thuốc giảm mạnh, trong khi kênh bệnh viện hiện chiếm tới hơn 60% nhu cầu dược phẩm.
• Một năm khó khăn đối với các bệnh viện Việt Nam khi số lượng bệnh nhân điều trị Covid tăng nhanh. Trong năm 2021, các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) thường xuyên trong tình trạng quá tải, thiếu hụt một lượng lớn bác sĩ có chuyên môn cao, trong khi việc điều trị các bệnh nhân Covid hầu hết đang phải miễn phí hoặc tính mức phí tương đối thấp. Tuy nhiên, một số bệnh viện vẫn được hưởng lợi khá tốt nhờ doanh thu gia tăng từ dịch vụ xét nghiệm Covid trong giai đoạn bùng phát dịch, đặc biệt là đối với các bệnh viện đã ký hợp đồng với khách hàng là các khu công nghiệp lớn với nhu cầu xét nghiệm thường xuyên cho cán bộ nhân viên.
• Rất ít công ty dược phẩm trong nước được hưởng lợi từ vắc xin hoặc thuốc điều trị Covid: Mặc dù nhiều doanh nghiệp dược trong nước thông báo được Chính phủ chấp thuận cho phép nhập khẩu vắc xin, hiện tại mới chỉ có VNVC là đơn vị duy nhất ngoài Bộ Y tế thực hiện hoạt động này, lý do vì thủ tục nhập khẩu vắc xin tương đối phức tạp. Trong khi đó, hoạt động sản xuất và nhập khẩu thuốc điều trị Covid được kiểm soát chặt chẽ bởi chính phủ và mới chỉ một số ít đơn vị tư nhân được phép tham gia, chẳng hạn như Stellapharm (công ty FDI do Stada sở hữu), hiện là đơn vị duy nhất trong nước sản xuất Molnupiravir (một loại thuốc đặc trị Covid chính). Tuy nhiên, chính phủ cũng đang bắt đầu cho phép nhiều công ty dược phẩm khác trong nước đăng ký sản xuất thuốc điều trị Covid dựa trên bản quyền thuốc được nhượng lại gần đây từ Pfizer và MSD.
• Thuốc nhập khẩu vẫn chiếm ưu thế trên thị trường. Theo Tổng cục Hải quan, tổng giá trị nhập khẩu thuốc của Việt Nam trong năm 2021 tiếp tục tăng 5,3% so với cùng kỳ do nguồn cung thuốc nội địa hầu như không tăng thêm vì tiến độ đình trệ của nhiều nhà máy sản xuất trong nước, cùng với nhu cầu gia tăng đối với thuốc đặc trị Covid từ các công ty thuốc nước ngoài. Như vậy, tổng thị phần thuốc nhập khẩu của Việt Nam tăng nhẹ lên 58% trong năm 2021 từ mức 56% trong năm 2020, tiếp tục chiếm ưu thế so với thuốc sản xuất nội địa.
• Kết quả kinh doanh năm 2021 của các công ty trong ngành có sự cải thiện nhẹ: Chúng tôi ước tính doanh thu năm 2021 của các công ty chăm sóc sức khỏe niêm yết trong nước đạt 14,8 nghìn tỷ đồng (-1,8% so với cùng kỳ). Tổng lợi nhuận ròng đạt 2,03 nghìn tỷ đồng (+10,5% so với cùng kỳ). Mặc dù doanh thu đi ngang do nhu cầu chăm sóc sức khỏe giảm sút, nhưng lợi nhuận ròng vẫn tăng trưởng tương đối tốt khi các công ty thực hiện chiến lược cắt giảm chi phí và giảm mức chiết khấu bán hàng trong năm.
• Định giá ngành phản ánh đúng câu chuyện trong năm 2021. Đối với các công ty dược phẩm y tế mà chúng tôi nghiên cứu, hệ số P/E trung bình năm 2021 là 16,2x (chỉ cao hơn một chút so với mức P/E 15,9x trong năm 2020) và phản ánh đúng mức tăng trưởng thấp của năm 2021. Mức định giá này đang tương đương với mức trung bình 5 năm gần đây và vẫn còn thấp hơn nhiều so với mức P/E lịch sử của ngành là 19,3x thiết lập năm 2017.
Triển vọng tăng trưởng năm 2022
.png)
• Chúng tôi kỳ vọng nhu cầu chăm sóc sức khỏe sẽ phục hồi và tăng trưởng 13% so với cùng kỳ trong năm 2022. Chúng tôi ước tính chi tiêu y tế trong nước sẽ trở lại mức bình thường trong năm 2022, khi các biện pháp giãn cách xã hội được nới lỏng.
• Tác động từ dịch Covid-19 sẽ ít nghiêm trọng hơn hoặc thậm chí mang lại một số lợi ích tích cực: Với 70% dân số Việt Nam đã được tiêm chủng đầy đủ 2 mũi, trong khi các biến thể Covid mới có thể ít nguy hiểm hơn với tỷ lệ nhập viện thấp hơn, chúng tôi cho rằng nhu cầu chăm sóc sức khỏe trong năm 2022 sẽ sớm vượt qua mức trước dịch Covid, với số lượt đến thăm khám tại bệnh viện hồi phục về mức bình thường và nhóm dược phẩm sẽ có thêm phần doanh thu đáng kể từ các dòng thuốc hạ sốt và vitamin (được sử dụng thường xuyên để điều trị các triệu chứng Covid nhẹ). Đặc biệt, nhiều công ty dược Việt Nam đã nhận công thức sản xuất thuốc điều trị Covid (do Pfizer và MSD chuyển giao) và có thể sớm thương mại hóa trong năm 2022.
• Lợi nhuận của các công ty chăm sóc sức khỏe có thể tăng trưởng mạnh trong năm 2022, với giá các dịch vụ khám chữa bệnh và thuốc men dự kiến tăng nhẹ. Chúng tôi ước tính lợi nhuận của các công ty chăm sóc sức khỏe tăng 15% so với cùng kỳ, nhờ doanh thu tăng trưởng 12% và tăng giá dự kiến từ 4 - 6% đối với cả thuốc và các dịch vụ y tế. Việc tăng giá là tất yếu do các công ty dược phẩm đã phải ứng phó với việc giá nguyên liệu (API) tăng cao, trong khi các bệnh viện phải đối mặt với nhiều chi phí hoạt động đắt đỏ trong hai năm qua khi đại dịch bùng phát.
• Nhóm các công ty dược phẩm có thể ghi nhận tăng trưởng cao trong cả năm 2022 trong khi nhóm bệnh viện sẽ đạt mức tăng trưởng cao trong nửa cuối năm: Đối với các công ty dược phẩm, chúng tôi cho rằng kết quả kinh doanh có thể tích cực ngay trong nửa đầu năm 2022 khi người dân dự trữ thuốc cho biến thể Omicron mới, trong khi nhóm các bệnh viện phải chờ sự phục hồi trong nửa cuối năm 2022, khi Việt Nam đối phó được với biến thể mới, đồng thời cũng nới lỏng hẳn các hạn chế đi lại.
Nhu cầu xây dựng nhà máy dược/ nâng cấp nhà máy dược GMP tăng cao
Nhà máy sản xuất dược phẩm đạt tiêu chuẩn GMP-WHO
• Cũng như nhiều nước đang phát triển, tại Việt Nam chi cho thuốc chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí y tế. Theo số liệu Niên giám thống kê năm 2018, tỷ lệ tổng giá trị tiền thuốc sử dụng so với tổng chi y tế lên tới 52,7% . Tiêu thụ thuốc bình quân đầu người liên tục tăng từ mức 20 Đô la Mỹ năm 2009 lên 59,58 Đô la Mỹ năm 2019. Thị trường thuốc Việt Nam có tốc độ tăng trưởng khá nhanh, bình quân 17%/năm trong giai đoạn 5 năm gần đây từ 2017 đến 2022. So với tổng thu nhập quốc nội (GDP) năm 2022, tổng giá trị thuốc sử dụng chiếm 2,54%.
• Mặc dù chiếm tỷ trọng khá nhỏ so với quy mô của nền kinh tế nhưng với tốc độ tăng trưởng nhanh, mức độ hội nhập kinh tế lớn khi tổng giá trị thuốc nhập khẩu chiếm tới gần 50% tổng giá trị thuốc tiêu thụ, ngành Dược mang tiềm năng một ngành kinh tế năng động phát triển đóng góp vào tốc độ tăng trưởng chung của đất nước. Như vậy, ngành Dược phải phát triển để đáp ứng cả yêu cầu về phương diện đảm bảo thực hiện mục tiêu CSSK của hệ thống y tế đồng thời đáp ứng yêu cầu tăng trưởng phát triển của một lĩnh vực kinh tế đặc thù giàu tiềm năng.
