Theo dự thảo mới dự kiến ban hành nghị định quản lý về mỹ phẩm cập nhật chế tài xử phạt hành vi vi phạm trong công bố, sản xuất, quảng cáo, ghi nhãn, và hậu kiểm mỹ phẩm. Bài viết dưới đây sẽ phân tích các mức xử phạt chính và khuyến nghị doanh nghiệp hành động để tránh rủi ro.
1. Tổng quan về xu hướng siết chặt xử phạt vi phạm trong lĩnh vực mỹ phẩm
Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong cách tiếp cận của cơ quan quản lý đối với lĩnh vực mỹ phẩm tại Việt Nam. Dự thảo Nghị định quản lý mỹ phẩm mới không chỉ cập nhật chi tiết hệ thống điều kiện sản xuất, công bố và lưu hành, mà còn đặc biệt nhấn mạnh đến việc nâng cấp khung xử phạt hành vi vi phạm hành chính trong toàn bộ chuỗi giá trị sản phẩm.
Đây là lần đầu tiên các mức xử phạt được phân loại theo từng hành vi cụ thể và mở rộng phạm vi đến cả các yếu tố gián tiếp như không lưu trữ được Hồ sơ thông tin sản phẩm (PIF), quảng cáo sai lệch, hay sản xuất trong điều kiện không đạt chuẩn. Không còn các khung xử phạt chung chung, cơ quan quản lý giờ đây áp dụng cách tiếp cận thực thi “hậu kiểm – xử lý nghiêm – răn đe công khai”.
Sự thay đổi này thể hiện rõ định hướng: ngành mỹ phẩm cần minh bạch hóa, chuyên nghiệp hóa và đáp ứng chuẩn mực ASEAN. Doanh nghiệp không còn nhiều chỗ cho sai sót vô tình hay lách luật cố ý — thay vào đó là một “mặt trận pháp lý” đòi hỏi sự chủ động tuân thủ ngay từ giai đoạn đầu xây dựng sản phẩm.
Xem thêm: Dự thảo Nghị định quy định về quản lý mỹ phẩm: Cuộc cải cách pháp lý tái định hình toàn ngành
2. Các nhóm hành vi vi phạm phổ biến và mức xử phạt dự kiến
2.1. Vi phạm về công bố sản phẩm mỹ phẩm
- Không có phiếu công bố hoặc sử dụng phiếu công bố giả mạo: phạt từ 30 – 50 triệu đồng
- Thông tin trên phiếu công bố sai lệch, không đúng với sản phẩm thực tế: phạt từ 20 – 40 triệu đồng, kèm hình thức thu hồi sản phẩm
2.2. Vi phạm về ghi nhãn mỹ phẩm
- Ghi thiếu thông tin bắt buộc hoặc không đúng tiếng Việt: phạt từ 10 – 30 triệu đồng
- Nhãn phụ che khuất thông tin gốc hoặc gây hiểu lầm: phạt bổ sung buộc sửa nhãn và thu hồi hàng hóa
2.3. Vi phạm về quảng cáo mỹ phẩm
- Quảng cáo có nội dung bị cấm theo danh mục, ví dụ như “trị mụn”, “điều trị nám”, “an toàn tuyệt đối”: phạt từ 50 – 70 triệu đồng, đồng thời buộc gỡ bỏ toàn bộ nội dung vi phạm
- Sử dụng hình ảnh bác sĩ, cơ sở y tế, trắng da cấp tốc: xử phạt tương tự hoặc nặng hơn nếu có yếu tố tái phạm
2.4. Vi phạm trong quản lý hậu kiểm và PIF
- Không xuất trình được PIF mỹ phẩm hoặc PIF thiếu một trong 4 phần: phạt từ 30 – 50 triệu đồng, thu hồi phiếu công bố
- Cản trở thanh tra, cung cấp thông tin sai lệch: có thể bị xử lý theo chế tài hành chính hoặc chuyển cơ quan điều tra nếu nghiêm trọng
3. Xu hướng tăng nặng xử phạt và hậu quả tiềm ẩn
Dự thảo nghị định mới không chỉ mở rộng phạm vi điều chỉnh mà còn tăng mức xử phạt một cách rõ rệt so với các quy định hiện hành. Thay vì chỉ xử phạt hành chính đơn lẻ, nghị định bổ sung chuỗi các biện pháp khắc phục hậu quả mang tính răn đe cao, có ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Các biện pháp đáng chú ý bao gồm:
- Buộc thu hồi sản phẩm vi phạm trên toàn quốc: Nếu sản phẩm bị phát hiện không đúng với hồ sơ công bố, vi phạm chất lượng, hoặc quảng cáo sai sự thật, cơ sở sản xuất hoặc nhập khẩu có thể bị yêu cầu thu hồi tất cả sản phẩm đã lưu hành.
- Buộc tiêu hủy hàng hóa không đảm bảo chất lượng: Những sản phẩm không đáp ứng yêu cầu an toàn, không có PIF đầy đủ, hoặc bị phát hiện sử dụng nguyên liệu cấm sẽ không chỉ bị thu hồi mà còn phải tiêu hủy theo quy trình quản lý chất thải nguy hại.
- Tước quyền công bố sản phẩm trong một thời gian xác định đối với các doanh nghiệp vi phạm nhiều lần hoặc có hành vi gian dối. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp sẽ tạm thời mất quyền ra mắt sản phẩm mới trên thị trường.
- Công khai tên doanh nghiệp vi phạm trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế hoặc Sở Y tế địa phương. Việc bị "bêu tên" không chỉ ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu mà còn có thể gây ra làn sóng tẩy chay từ người tiêu dùng và đối tác phân phối.
Những quy định này được thiết kế để tạo ra áp lực tuân thủ thường xuyên và toàn diện, từ công bố – sản xuất – quảng bá – lưu hành đến hậu kiểm. Doanh nghiệp nếu không chủ động chuẩn hóa hệ thống quản lý, đầu tư vào chất lượng và pháp chế sẽ rất dễ rơi vào vùng rủi ro pháp lý, mất năng lực cạnh tranh, thậm chí bị loại khỏi cuộc chơi trong dài hạn.
4. Doanh nghiệp cần làm gì để tránh rơi vào “vùng rủi ro pháp lý”?
Trong bối cảnh nghị định mới tăng cường chế tài, mỗi doanh nghiệp mỹ phẩm cần xây dựng một chiến lược kiểm soát rủi ro pháp lý toàn diện, chủ động và liên tục. Dưới đây là các hành động cốt lõi cần triển khai:
4.1. Rà soát và đồng bộ hóa toàn bộ hồ sơ pháp lý
Doanh nghiệp cần thực hiện kiểm tra chéo giữa phiếu công bố sản phẩm, nhãn hàng hóa thực tế, và nội dung quảng cáo. Mọi thông tin cần thống nhất, chính xác và không được vượt quá phạm vi công dụng đã công bố. Sự không nhất quán trong ba yếu tố này là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến hậu kiểm và xử phạt.
4.2. Chuẩn bị và lưu trữ Hồ sơ PIF đúng quy định
Việc xây dựng Hồ sơ thông tin sản phẩm (PIF) đầy đủ, theo đúng cấu trúc bốn phần, không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ doanh nghiệp trong quá trình thanh tra, hậu kiểm. PIF cần được lưu giữ ít nhất 5 năm và đảm bảo khả năng truy xuất tức thời khi có yêu cầu.
4.3. Đào tạo nhân sự nắm vững quy định mới
Các bộ phận có liên quan như pháp chế, marketing, sản xuất và kiểm soát chất lượng cần được đào tạo định kỳ về nội dung nghị định mới, đặc biệt là các điểm thay đổi trong quảng cáo, ghi nhãn, hậu kiểm và trách nhiệm pháp lý. Nhân sự thiếu hiểu biết về quy định là một trong những rủi ro tiềm ẩn lớn nhất.
4.4. Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chủ động
Doanh nghiệp cần xây dựng quy trình kiểm tra nội bộ định kỳ đối với nhãn hàng, hồ sơ công bố, và chiến dịch truyền thông. Các sản phẩm có doanh số cao hoặc chiến dịch quảng bá mạnh cần được giám sát chặt chẽ hơn. Việc phát hiện sớm sai phạm giúp xử lý trước khi bị cơ quan nhà nước phát hiện.
4.5. Tham vấn pháp lý chuyên môn khi cần thiết
Trước khi ra mắt sản phẩm mới hoặc điều chỉnh chiến lược truyền thông, doanh nghiệp nên tham vấn đơn vị tư vấn pháp lý hoặc chuyên gia GMP để tránh các vi phạm không đáng có. Việc đầu tư chi phí nhỏ ban đầu sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm rất lớn chi phí xử phạt, thu hồi và ảnh hưởng danh tiếng về sau.
Kết luận:
Trong bối cảnh thị trường mỹ phẩm phát triển nhanh và cạnh tranh khốc liệt, các quy định xử phạt vi phạm đang trở thành công cụ điều tiết hiệu quả. Doanh nghiệp không còn “vùng an toàn” như trước, mà phải chủ động thích nghi với luật chơi mới.
Tuân thủ không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là chiến lược phát triển bền vững. Hành động sớm – rà soát sớm – đầu tư đúng chính là “tấm khiên” bảo vệ doanh nghiệp trước những đợt thanh tra và quy định mới ngày càng chặt chẽ.
Xem thêm: GMPc đồng hành tư vấn khắc phục sai phạm, thực hiện tự thanh tra và củng cố hệ thống tuân thủ GMP
